پيش از بهمن ماه، نيرو‌هاي انقلابي چگونه به سوي يك هدف واحد حركت كرده بودند؟ مبارزاني كه به‌دليل مبارزه با رژيم شاه به زندان افتاده بودند با يكديگر چه ارتباطي داشتند؟ تشكل‌هاي انقلابي چگونه شكل گرفتند؟ پس از انقلاب و تا زمان استقرار جمهوري اسلامي، كشور چگونه اداره مي‌شد؟ در سال‌هاي ابتدايي، چگونه نهاد‌هاي مختلف شكل گرفتند؟ ترور‌هاي تابستان 60چقدر بر ساختار جمهوري اسلامي تأثير گذاشت؟ جنگ تحميلي چگونه آغاز شد و پايان يافت؟
زندگي سياستمداران جهان از اين نظر جالب توجه است كه معمولا براي سال‌هاي طولاني در حاشيه يا متن مهم‌ترين اتفاقات كشور خود قرار دارند. زماني كه عامه مردم، ظاهر بعضي از اتفاقات را پس از به سرانجام رسيدن مشاهده مي‌كنند حتما سياستمداراني هستند كه از گذشته و پيشينه يا دلايل و عوامل آن بيشتر خبر دارند.
اگر رهبر انقلابي كوبا تمام مبارزات ضد‌امپرياليستي خود را هر روز ثبت مي‌كرد، اين نوشته‌ها مرجع مهمي در شناخت انقلاب مردم اين جزيره به‌حساب مي‌آمد. فيدل كاسترو تنها فرمانده انقلابي در آمريكاي لاتين بود كه توانست به هدفش برسد و نظام حكومتي ميهنش را كاملا تغيير دهد. او در مقطع مهمي از تاريخ جنبش‌هاي قاره آمريكا حضور و با ديگر انقلابيون ارتباط داشت.
اگر رئيس‌جمهور فقيد سوريه خاطرات روزانه خود از مقاومت مردم اين كشور در مقابل رژيم صهيونيستي را ثبت مي‌كرد جزئيات كميابي از واكنش‌هاي ملت‌ها و كشور‌هاي عربي به‌دست مي‌آمد كه تجاوز‌هاي رژيم اشغالگر قدس به كشور‌هاي اطراف و جنگ‌هاي كوچك و بزرگ ميان آنها را نشان مي‌داد. حافظ اسد در دوراني كه ارتش‌هاي عربي به جنگ صهيونيست‌ها رفتند، به‌عنوان يك مسئول نظامي ارشد در جريان جزئيات جنگ و دلايل پيروزي و شكست بود.
حافظه تغييرپذير است و انسان همانطور كه برخي حوادث را به خوبي به ياد مي‌آورد ممكن است برخي اتفاقات را فراموش كند يا بخش‌هايي از آن را از ياد ببرد. تاوقتي كه نگارش اتفاقات روزانه تبديل به يك «عادت» نشود بخش‌هايي از خاطرات كنار گذاشته مي‌شود يا تغيير مي‌كند.
عموم شخصيت‌هاي سياسي تاريخ معاصر ايران از دوران مشروطه تاكنون نوشتن خاطرات خود را به دوران فراغت و سالمندي موكول مي‌كردند و زماني اتفاقات گذشته را به روي كاغذ مي‌آوردند كه سال‌ها از وقوع آن گذشته بود. گذر چندين دهه و خروج از فضاي فكري و عاطفي يك رويداد هم مي‌تواند باعث شود كه نقل خاطره از آن تغيير كند و با عين واقعيت فاصله بگيرد. در ميان آنها تنها چند نفر هستند كه وقايع روزانه را مي‌نوشته‌اند كه البته همه هم جايگاه سياسي تعيين‌كننده نداشته‌اند.
آيت‌الله اكبر هاشمي رفسنجاني يكي از معدود سياستمداراني بود كه در مهم‌ترين سال‌هاي انقلاب و باوجود مشغله‌هاي بي‌شماري كه همه مسئولان آن دوره داشتند وقايع گوناگون اطراف خود را در حد امكان ثبت مي‌كرد. مهم‌تر از همه اينكه در كتاب‌هاي خاطرات موجود از بيشتر شخصيت‌هاي انقلاب اسلامي، تنها وقايع بزرگ كه طبيعتا اهميت بيشتري داشتند نوشته شده‌اند اما آيت‌الله رفسنجاني ملاقات‌هاي روزانه افراد با يكديگر و موضوع‌هايي را كه مطرح مي‌كرده‌اند ثبت كرده است. در سال‌هاي اخير بار‌ها ديده‌ايم كه به صفحه‌هايي از كتاب‌هاي خاطرات وي در مقاطع گوناگون استناد شده است و از اين پس هم براي هر تحقيقي درباره اين سال‌ها، ادامه خواهد يافت. مسلما كتاب‌هاي خاطرات او نمي‌توانند به تنهايي تمام تاريخ انقلاب اسلامي را شرح دهند زيرا فقط از زاويه ديد اين شخصيت مهم جمهوري اسلامي روايت مي‌شوند اما سهم بي‌نظيري در ثبت و ضبط حوادث و افراد دارند؛ اهميتي كه به‌دليل عادت به نوشتن به‌وجود آمده است.
نظر شما